نقش مؤلفه های منظر حسی در کیفیت محورهای مجهز محلی ( مطالعه موردی: محور علیقلی آقا در اصفهان)

Authors

Abstract:

شهر و فضاهای شهری افزون ‌بر جلوه‌های بصری حاوی ویژگی‌های محسوس دیگری هستند که می‌‌‌‌‌‌‌‌توانند با تحریک حواس مخاطب، منشأ برانگیختگی احساسات و شکل‌گیری خاطرات گردند. در‌گذشته کیفیت‌های ناشی‌ از محرک‌های ‌حسی مانند بوی نان تازه، ادویه و عطر، صدای سم اسب و چرخ گاری، صدای چکش مسگرها در محلات و بازارهای تاریخی به کالبد فضاهای شهری روح می‌بخشیدند. درحالی که منظر‌حسی در کالبد بی‌جان شهرهای امروزی متأثر ‌از بوی دود و صدای بوق خودروها و مدرنیته شهری رنگ باخته‌ است. از‌ طرفی به‌ دلیل تسلط و تفوق حس بینایی در فرایند ادراک، دریافت‌های ناشی‌از دیگر محرک‌های حسی همچون صداها، بوها، مزه‌ها و نمودهای حس ‌زمان با ‌وجود نقش با‌‌ اهمیت خود در کیفیت‌‌ بخشی به فضای شهری و ایجاد فضای یاد و خاطره، کمتر مورد ‌توجه برنامه‌ریزان و طراحان قرار می‌گیرند؛ در‌ حالی که یکی‌‌ از راه‌های ارتقای کیفیت فضاهای شهری، افزایش غنای حسی محیط به‌ منظور به ‌کارگیری تمامی حواس با‌ هدف ایجاد جذابیت، افزایش شمولیت و امکان فعالیت برای همه اقشار اجتماعی، سنی، جنسی و افراد کم‌توان از ‌‌نظر ادراک و حواس مانند افراد نابینا، ناشنوا و معلول می‌باشد. این مقاله ضمن تبیین رویکرد منظر‌حسی، تأثیر مؤلفه‌های آن ‌را بر کیفیت محورهای مجهز محلی مورد‌ بررسی قرار می‌دهد. این تحقیق از ‌نوع مطالعه موردی است که با راهبرد همبستگی انجام شده است. محور علیقلی‌آقا از‌ جمله محورهای تاریخی و مراکز محله‌ای فعال در شهر اصفهان می‌باشد که از دیرباز به‌ دلیل دارا‌ بودن عناصری چون مادی، بازارچه، مسجد و حمام، محوری پویا و سرزنده، دارای کیفیت‌های فضایی و نسبتاً پاسخگو به نیازها و حواس مختلف ساکنان بوده؛ هرچند امروزه این کیفیت‌ها رو ‌به افول هستند. در‌این مقاله پس‌از تبیین عناصر و کیفیت‌های منظر‌حسی، معیارهای ارزیابی کیفیت محورهای محلی با رویکرد منظر‌حسی در چهار‌ سطح استخراج شد. سپس بر‌اساس معیارهای سطح چهارم‌ (شاخص‌ها)، پرسشنامه طبق طیف هفت‌گزینه‌ای لیکرت تنظیم گردید و با‌‌ استفاده ‌از تکنیک‌های مشاهده میدانی، نقشه‌برداری رفتاری، مطالعات حس‌گردی، صدا‌گردی، مصاحبه و عکسبرداری و تحلیل رگرسیونی چند‌ متغیره سلسله‌‌ مراتبی کیفیت مؤلفه‌ها در محور علیقلی‌آقا مورد برداشت، ‌ارزیابی و تحلیل قرار گرفت. یافته‌های تحقیق وجود رابطه معناداری را بین مؤلفه‌های منظر‌حسی و معیارهای کیفیت محور ‌محلی نشان می‌دهد. از ‌نظر میزان تأثیرگذاری مؤلفه‌های منظر‌حسی بر کیفیت‌های محور، اهمیت شاخص حس ‌زمان بیش ‌از دیگر شاخص‌ها می‌باشد و پس‌از آن به‌ترتیب مناظر بساوایی، بویایی، چشایی، صوتی و منظر ‌‌بصری قرار دارند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

طراحی شهری با هدف ارتقای حیات شبانه در محورهای مجهز محلی با رویکرد منظر حسی (مطالعه موردی: محور تاریخی علیقلی آقا در اصفهان)

مناظر حسی شامل صداها، بوها، مزه ها، حس لامسه و حس زمان اطلاعاتی هستند که با وجود نقش با اهمیت خود در کیفیت فضای شهری، معمولاً نادیده گرفته می شوند. از طرفی حیات شبانه که از نمودهای پویشی حس زمان در فضاهای شهری است باعث افزایش کیفیت محیط شهری و همچنین مناظر حسی قابل برداشت فضا می گردد. یکی از راه های ایجاد و تقویت حیات شبانه در فضاهای شهری، غنابخشی حسی به محیط و به کارگیری تمامی حواس استفاده کنند...

ارزیابی کیفیت محیط کالبدی محلات شهری با تاکید بر نقش سرمایه‌های اجتماعی مطالعه موردی محله علیقلی آقا شهر اصفهان

نقش سرمایه‌های اجتماعی در نظام برنامه ریزی ایران مورد غفلت قرار گرفته است. این پژوهش با هدف معطوف کردن نگاه برنامه ریزان به جنبه‌های اجتماعی توسعه و بررسی نظری ارتباط مفهوم سرمایه اجتماعی و کیفیت محیط کالبدی محلات شهری انجام گرفته است. نوع پژوهش کاربردی و از لحاظ زمانی یک تحقیق مقطعی است و روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است. نمونه مورد مطالعه در این پژوهش محله علیقلی آقا شهر اصفهان است که به نظر می‌...

full text

ارزیابی کیفیت محیط کالبدی محلات شهری با تاکید بر نقش سرمایه های اجتماعی مطالعه موردی محله علیقلی آقا شهر اصفهان

نقش سرمایه های اجتماعی در نظام برنامه ریزی ایران مورد غفلت قرار گرفته است. این پژوهش با هدف معطوف کردن نگاه برنامه ریزان به جنبه های اجتماعی توسعه و بررسی نظری ارتباط مفهوم سرمایه اجتماعی و کیفیت محیط کالبدی محلات شهری انجام گرفته است. نوع پژوهش کاربردی و از لحاظ زمانی یک تحقیق مقطعی است و روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است. نمونه مورد مطالعه در این پژوهش محله علیقلی آقا شهر اصفهان است که به نظر می ...

full text

ارزیابی کیفیت محیط کالبدی محلات شهری با تاکید بر نقش سرمایه های اجتماعی(نمونه موردی:محله علیقلی آقا در شهر اصفهان)

نقش سرمایه های اجتماعی در نظام برنامه ریزی ایران اکثرا مورد غفلت قرار می گیرد. این پژوهش با هدف معطوف کردن نگاه برنامه ریزان به جنبه های اجتماعی توسعه و بررسی نظری ارتباط مفهوم سرمایه اجتماعی و کیفیت محیط کالبدی محلات شهری انجام گرفته است. نوع پژوهش کاربردی و از لحاظ زمانی یک تحقیق مقطعی می باشد و روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است. نمونه مورد مطالعه در این پژوهش محله علیقلی آقا شهر اصفهان می باشد ک...

واکاوی رمز نهفته در سردر «مسجد علیقلی آقا»

مجموعه علی‌قلی آقا از مهم‌ترین مجموعه‌های دورة سلطان حسین است. برخلاف آثار مشابه این دوره، که در نقوش «سردر» از نقش‌مایه‌های مورد علاقه جامعه شیعی استفاده شده‌اند، در این «سردر» جز آیات قرآنی، اشاره مکتوب و یا نشانه‌هایی چون نام علی (ع) ملاحظه نمی‌شود، ولی در بطن نقوش عاری از آن علائم در «اسپرهای» سردر این نام پنهان نگاه داشته شده و ناظر تنها با جست‌وجو و کنجکاوی عمیق می‌تواند به آن دست یابد. ع...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 4  issue 13

pages  43- 56

publication date 2015-02-01

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023